NVP

• 20 nov. 2016 11:10:00

In Memoriam Dr. A.C. Rijpstra

Op 29 oktober overleed Netty Rijpstra, 91 jaar oud.  Netty was een heel bijzondere collega, die heel velen jarenlang onze leermeester bij uitstek was in de parasitologische diagnostiek. Een leermeester die we ons met respect en genegenheid herinneren zullen.

Haar overlijden markeert het einde van een tijdperk, voor de parasitologie in Nederland. Geboren in Batavia, kwam zij na de bevrijding van de Japanse bezetting, naar Nederland en trad in 1954 als analist in dienst bij het Koninklijk Instituut voor de Tropen, bij professor Swellengrebel. Dat werk bij en met professor Swellengrebel vormde de basis van  haar diagnostisch en wetenschappelijk werk. In het “In Memoriam” dat wijlen prof Wijers over professor Swellengrebel bij diens overlijden in 1970 schreef, wordt het grote respect voor Netty’s persoon en haar bijdrage al treffend verwoord als  zijn ‘eigen’ assistente voor zovele jaren, … op wie hij zo trots was’.

Als Swellengrebel’s assistente was zij mede-auteur van vele artikelen over de meest uiteenlopende parasieten van de mens. Met moderne, indirecte benaderingen zoals immunologische en moleculaire  technieken had zij weinig affiniteit. Haar kracht lag in haar omgang met het microscoop, het heel minutieus kijken naar de kleinste microscopische details. Ze zag wat weinig anderen zagen. Een heel bijzondere belangstelling had zij ook voor de parasieten van dieren. Ze was vele jaren de gespecialiseerde vraagbaak van Artis.

Haar werk en kunde werden allereerst geapprecieerd door al diegenen aan wie zij de microscopische diagnostiek van parasitaire infecties doceerde. In cursussen en individueel. Dat zij  ook in wetenschappelijke kring hoog werd gewaardeerd, blijkt uit het feit dat zij in 1988 de Eijkman Medaille voor Tropische Geneeskunde ontving voor haar werk op het gebied van de Parasitologische diagnostiek. Een kroon op de erkenning van haar werk was de benoeming tot eredoctor aan de UvA in 1989. Waar zij wars was van formaliteiten en huldigingen, is zij zeer geroerd geweest door die erkenning. Haar leermeester Swellengrebel viel diezelfde eer te beurt in 1957.  Dat bij een kleine diner na afloop Swellengrebels Leidse evenknie, Professor van Thiel, 94 jaar oud, nog aanwezig kon zijn, gaf extra glans aan de erkenning.

Gedurende vele jaren, had ik het voorrecht heel nauw met Netty samen te werken bij het tot stand brengen van de verschillende drukken van het onder auspiciën van de NVP uitgegeven boek “Medische Parasitologie, handleiding bij de laboratoriumdiagnostiek”. Haar weergaloze kennis van de kleinste microscopische details leidde tot soms lastige maar in wezen steeds inspirerende discussies en briefwisselingen. Correcties bij de laatste bijna definitieve versie van het manuscript leidden tot 17 bladzijden handgeschreven verbeteringen nadat er al heel veel bladzijden suggesties en wijzigingsvoorstellen aan vooraf waren gegaan. Ze was een perfectionist en was niet bereid te schipperen met details die er wat haar betreft toe deden om te voldoen aan een of ander tijdspad. Graag had Netty haar ervaring met en kennis van de morfologie van parasieten zoals die in heel andere gedaante tot ons komt, in histologische preparaten, in een vervolgboek vastgelegd. Het heeft haar erg gespeten dat zij daar de vereiste steun en medewerking niet voor heeft kunnen vinden.

Netty’s laatste jaren waren niet gemakkelijk; ze verloor haar beide zusters met wie ze jarenlang lief en leed deelde, haar gezondheid liet haar ernstig in de steek en met haar verslechterende conditie raakte ze op een droevige manier contacten met de buitenwereld meer en meer kwijt.

Het is een groot verlies dat deze altijd behulpzame, niet altijd makkelijke, Grande Dame van de parasitologie in Nederland, is heengegaan. Haar kennis en eruditie zullen we niet vergeten.

 

Ton Polderman