NVP

• 19 nov. 2020 16:35:00

Parel Prijs malaria onderzoek Dr. Henk Schallig

Hoe kan de diagnostiek en behandeling bij jonge kinderen met koorts beter in Afrikaanse landen? Die vraag stond centraal in het  ZonMw-project RAPDIF. Onderzoekers in Nederland en Burkina Faso ontwikkelden een nieuwe malariatest en zochten uit welke bacteriën, naast de malariaparasiet, koorts uitlokken. ZonMw reikte op 19 november een Parel uit aan onderzoekscoördinator dr. Henk Schallig.

 

 

RAPDIF is een onderzoek dat is uitgevoerd bij kinderen in Burkina Faso onder de vijf jaar die koorts hebben. Hij ontdekte dat jonge kinderen met koorts vaak antibiotica én malariamedicijnen krijgen, ook als niet duidelijk is wat de achterliggende oorzaak van de koorts is. ‘Uit ons onderzoek blijkt dat in 50 tot 90% van de gevallen antibiotica-behandeling niet helpt bij die kinderen ’, zegt dr. Henk Schallig, parasitoloog bij het Amsterdam UMC. Hij is coördinator van het RAPDIF-onderzoek dat is uitgevoerd in Burkina Faso van 2014 tot 2018.

Twijfels en slechte therapietrouw

‘Een cruciaal probleem is het gebrek aan adequate diagnostiek bij koorts’, vertelt Schallig. ‘Ondanks richtlijnen van de WHO is de praktijk bij lokale gezondheidsklinieken gecompliceerd in arme Afrikaanse landen zoals Burkina Faso. Het is ook deels een kwestie van wat er voorhanden is. Bovendien hebben gezondheidswerkers terechte twijfels over de huidige malaria-sneltesten en is er druk vanuit de ouders om op zeker te spelen. Het geven van zowel antibiotica als malariamedicijnen helpt dus niet én werkt antimicrobiële resistentie in de hand. Dit wordt versterkt door slechte therapietrouw: ouders maken lang niet altijd de antibioticakuur af omdat ze denken dat hun kind al is opgeknapt en de resterende medicijnen bewaren voor andere kinderen.’

Nieuwe nauwkeurige malariatest

Het RAPDIF-team is erin geslaagd een nieuwe diagnostische malariatest te ontwikkelen die maar liefst 100 keer gevoeliger werkt. De kracht van deze test zit hem in een ander werkingsprincipe. Het meet direct het DNA van de malariaparasiet, in plaats van de huidige sneltesten die een afgeleid eiwit (HPR2) van de malariaparasiet meten (lees meer hier/link Mediatorartikel). Schallig: ‘Ons onderzoek laat zien dat de nieuwe test met grote zekerheid en nauwkeurigheid kan vaststellen of een kind met koorts malaria heeft of niet. Ook blijken lokale gezondheidswerkers in Burkina Faso meer vertrouwen in deze test te hebben.’

Het RAPDIF-project is inmiddels afgerond en met nieuwe financiering gaat het onderzoek door. In 2021 gaan de onderzoekers hun nieuwe malariatest testen bij ongeveer 5700 kinderen en volwassenen met koorts in vijf Afrikaanse landen (Namibië, Soedan, Ethiopië, Kenia en Burkina Faso). Ook wordt de test in afgelegen gebieden ingezet door Amref Flying Doctors. Schallig: ‘Ieder land kampt met een andere malariasoort of andere situatie. We bestuderen hoe goed de nieuwe malariatest het doet, en of lokale gezondheidswerkers deze test vertrouwen en de uitkomst opvolgen. Eind 2023 verwachten we de resultaten. Als blijkt dat onze malariatest geschikt is voor implementatie in de vijf Afrikaanse landen, dan is het zeker ook inzetbaar voor Zuidoost-Azië en Latijns-Amerika waar ook malaria heerst.’

Bacteriële diagnostische test

Malaria is weliswaar de meest voorkomende boosdoener bij jonge kinderen met koorts, maar er zijn ook andere oorzaken. Uit onderzoek van het RAPDIF-team bij meer dan 700 Burkinese kinderen bleek dat naast malaria de bacteriën E. coli, Salmonella typhi, Pneumokokken en Streptokokken de meest voorkomende koortsveroorzakers zijn. Vervolgens probeerden de onderzoekers een diagnostische test te ontwikkelen die, net als de malariatest, snel en gemakkelijk de aanwezigheid van bacteriën in het bloed detecteert. ‘Het oppikken van bacterieel DNA in bloed is echter technisch erg lastig’, aldus Schallig. ‘Zoiets kan gemakkelijk met dure en grote faciliteiten in een instituut, maar nog niet in een draagbare test die overal uitvoerbaar is. We hebben zeker nog ideeën om dit vraagstuk op te lossen, maar helaas ontbreekt de financiering nog. Met een sneltest voor bacteriële infecties kan je mensen veel gerichter behandelen met de juiste antibiotica en voorkom je antibioticaresistentie. Daar hebben wij in Nederland ook baat bij, want resistente infectiebronnen in Afrika verspreiden zich door het vele reizen uiteindelijk ook naar de rest van de wereld, zoals ook bij het coronavirus is gebeurd.’

https://www.zonmw.nl/nl/actueel/parelprojecten/parel-voor-rapdif/